- νευρώσεις
- (Αρχιτ.). Αρχιτεκτονικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται σε θολωτές κατασκευές όπως ο τρούλος, ο θόλος και το σταυροθόλιο. Στοιχείο άγνωστο στην κλασική ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα, εμφανίζεται για πρώτη φορά στην ισλαμική αρχιτεκτονική και από αυτήν περνά στη ρομανική και κυρίως στη γοτθική ως ουσιώδες μέλος της κατασκευής και της διακόσμησης. Οι ν. χρησιμεύουν κυρίως για να παραλαμβάνουν, να μεταβιβάζουν και να υπογραμμίζουν τις ωθήσεις των θολωτών κατασκευών, στοιχεία κατεξοχήν χαρακτηριστικά της γοτθικής αρχιτεκτονικής, συνέχισαν όμως να χρησιμοποιούνται και στην Αναγέννηση. Έτσι, ο τρούλος της εκκλησίας της Σάντα Μαρία ντελ Φιόρε στη Φλωρεντία του Μπρουνελέσκι έχει οκταγωνική βάση, από την οποία ξεκινούν οκτώ ν. μια από κάθε γωνία. Σε αυτές αντιστοιχούν δεκαέξι μικρότερες, από δύο σε κάθε πλευρά. Δεκαέξι ν. φέρει και ο τρούλος του Αγίου Πέτρου της Ρώμης, έργο του Μιχαήλ -Αγγέλου. Οι αναγεννησιακές ν. είχαν ωστόσο χαρακτήρα περισσότερο διακοσμητικό. Οι ν. χρησιμοποιήθηκαν ακόμα στην εποχή μπαρόκ με επιβλητικά αποτελέσματα, από τον Μπορομίνι (τρούλος της εκκλησίας της Σάντα Ανιέζε ιν Αγκόνε στη Ρώμη) και από τον Γκουαρίνι (τρούλος των εκκλησιών του Σαν Λορέντσο και της Σάντα Σιντόνε στο Τορίνο), καθώς και στην περίοδο του εκλεκτισμού του 19ου αι. από τον Αντονέλι με μεγάλη κατασκευαστική και στατική τόλμη (Τουρίνο, Μόλε Αντονελιά-να). Οι ν. εμφανίζονται ακόμα τον 19o αι. σε μερικές μεταλλικές κατασκευές, όχι ως οικοδομικά στοιχεία αλλά ως απομιμήσεις γοτθικών μορφών. Με τη χρησιμοποίηση του μπετόν αρμέ αχρηστεύτηκαν τελείως. Στη βυζαντινή αρχιτεκτονική οι ν. είναι στοιχείο ανύπαρκτο και εμφανίζονται κυρίως στην Ελλάδα, ως δυτική επίδραση.
Νευρώσεις στον τρούλο της Σάντα Μαρία ντελ Φιόρε, στη Φλωρεντία, έργο του Φιλίπο Μπρουνελέσκι.
Οι νευρώσεις αποτέλεσαν βασικό μέλος της κατασκευής και της διακόσμησης στη γοτθική αρχιτεκτονική? στη φωτογραφία, ο τρούλος του Σαν Λορέντσο, στο Τορίνο, έργο του Γκουαρίνο Γκουαρίνι.
Νεύρωση φύλλου, όπως φαίνεται στο μικροσκόπιο.
Dictionary of Greek. 2013.